روان شناسی اجتماعی جلسه اول

استاد حجت السلام و المسلمی هادی

مبحث اول: آشنایی و تعریف

تعریف روانشناسی:

مشهورترین تعریف: بررسی رفتار و فرآیندهای ذهنی

تعریف دقیق: بررسی علمی رفتار و فرآیندهای ذهنی

رفتار: کلیه ی کنش ها و واکنش ها را شامل می شود.

چشم بهم زدن نیز حتی رفتار است. در روش شناسی، در مورد کلیه ی رفتارها بحث می کنیم.

فرآیندهای ذهنی، عطف خاص بر عام است. ولی بدلیل اهمیت فوق العاده ای که بعض مکاتب مانند فروید، به فرآیندهای ذهنی می دهند، جدایش کردند.

ذهن: تبادلات پیش آمده در سلول های مغز

کلمه ی انسان را در تعریف نمی آورند تا بشود رفتارهای طبقه ی بقیه ی موجودات زنده را نیز بررسی کنند.

روان شناسی اجتماعی:

یکی از این شاخه ها و رشته های روان شناسی، روانشناسی اجتماعی است.

تعریف روانشناسی اجتماعی:

تعریف مشهور: بررسی علمی رفتارها و فرآیندهای ذهنی در موقعیت اجتماعی است.

موقعیت اجتماعی: حضور واقعی دیگران یا حضور خیالی دیگران.

مثلا یکی از علل تفاوت رفتار در فضای مجازی با حقیقی در این است که در فضای مجازی شخص خود را در محضر دیگران نمی بیند.

تحقیقات میدانی اجتماعی را تا می شود انجام ندهید، زیرا آسیب زا است.

منابع مهم در روان شناسی اجتماعی:

کتاب یوسف کریمی نویسنده ای پرکار در این زمینه و حداقل دو تألیف و چند ترجمه دارد.

کتاب متن درسی: روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی ، جمعی از اساتید، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

ویراست دوم 1391.

مسائل مهم در روانشناسی اجتماعی:

ارتباط ، برداشت، خشم و پرخاش گری، نگرش، میان برهای ذهنی، گروه، رهبری، ایثار و رفتارهای حمایتی، مسؤولیت پذیری اجتماعی، شهادت و گواهی دادن افراد.

مثالی برای گواهی دادن افراد این است که40 نفر را انتخاب کردند، نصف قاضی، نصف روانشناس، تحت عنوان آسیبهای اجتماعی و این 40 نفر نمی دانستند این دعوت یک آزمایش است. وسط جلسه یک نفر وارد جلسه شد و به نفر دیگر چاقو زد و هردو از جلسه رفتند، بعد پلیس آمد تو و همه را گفتند باید شهادت بدهند. تنها یک نفر از این 40 نفر گزارشش صحیح بود، حتی رنگ لباس را از خود گفته بودند یا تعداد ضربات را از پیش خود گفته بودند. یعنی اشتباه کرده بودند.

و اینجا این سؤآل پیش آمد که چگونه شهادات مردم صحیح است؟

از اینجا وارد تبلیغات سیاسی و رسانه ها می شویم.

رسانه ها به شدت ، افراد جامعه را مهندسی می کنند؟ مثلا می گویند بداخلاقی پلیس را چگونه باید رفع کرد؟ و این ذهن مردم را از استکباری بودن رژیم به استکباری بودن پلیس منحرف می کند.

آمادگی ذهنی افراد بسیار در این اثر گذاری پیام توسط مردم، مؤثر است.

مثلا در بحث برج های دوقلوی آمریکا برای اینکه مردم قبول کنند که برجهای دوقلو توسط تروریستها انجام شده است. قبلش یک فیلم می سازند که شخصی تروریست با ماشین برج های دوقلو را منفجر می کند. این باعث می شود که در ناخودآگاه افراد، این شکل بگیرد که عامل اول انفجار برجهای دوقلو، تروریستها است.

لازم به ذکر است که روان شناسی تبلیغات و روان شناسی رسانه و ارتباطات، خود را از تحت روان شناسی اجتماعی درآورده و خود رشته ی مستقلی شده اند.

نکته: سه دوره لجبازی

کودکی 1 تا 2 سالگی:

بچه می خواهد تمرین کند بزرگ شدن را و می خواهد هماهنگی بین دست و چشم و مغز تحصیل کند. حال مادرها می ترسند سوء تغذیه بگیرد لذا به زور غذا می دهند. این باعث می شود بچه بشدت لجباز یا به شدت احساس حقارت کند.

کودکی 3 تا 6 سالگی:

 نصیحت در این دوران فایده ی چندانی ندارد بلکه لجبازی می کند و عملش را تکرار می کند. می خواهد بچه ابراز شخصیت کند. این تمرین ، اثرگذاری بر محیط است.

اگر این دو دوره خوب گذرانده شود، کودک در 7 تا 12 سالگی بسیار آرام و درسخوان است. خوب برخورد کردن یعنی شاخ به شاخ بچه نشوید بلکه زمینه ی آنرا از بین ببرید. یا با او بازی کنید. مثلا اگر می خواهید بچه در این سن کاری را انجام دهد اینگونه باید به او گفته شود که مثلا کسی لامپ را خاموش نکند من خودم می خواهم خاموش کنم. در اینصورت این بچّه، خودش می دود می رود لامپ را خاموش می کند. هم لجبازی اش را انجام داده است هم کار را انجام داده است.

نوجوانی:

اوج لجبازی. می گویی نماز بخوان. می گوید نمی خوانم باید خودم به این نتیجه برسم بخوانم.

اگر این لجبازی ها به خوبی طی نشود، در بزرگسالی خودش را نشان می دهد. یعنی باید فرد در این سه دوره، لجبازی خود را انجام دهد. تعبیر لجبازی نیز ، تعبیری مسامحی است.